Trước thực trạng này, Bộ Y tế đang nỗ lực đầu tư cho y tế cơ sở, giảm tải cho bệnh viện tuyến trên.

Giải "bài toán" quá tải cho tuyến trên

Tuyến y tế cơ sở là nơi đăng ký khám chữa bệnh ban đầu của gần 90% bệnh nhân BHYT. Thế nhưng, thống kê cho thấy hầu hết người dân đều vượt tuyến khi khám chữa bệnh bởi họ không tin tưởng vào chất lượng của tuyến y tế này. Nghiên cứu tại 4 tỉnh về biến động nhân lực y tế cơ sở thời gian qua cho thấy số nhân lực y tế chuyển đi hoặc nghỉ việc bằng 50% số tuyển dụng mới. Lý do chủ yếu khiến các bác sĩ không muốn gắn bó với y tế cơ sở vì điều kiện làm việc khó khăn, môi trường làm việc không thuận lợi, ít cơ hội được đào tạo, nâng cao nghiệp vụ chuyên môn và thu nhập thấp, phụ cấp đãi ngộ chưa thỏa đáng...

Lãnh đạo Bộ Y tế từng thừa nhận hệ thống y tế công lập tại nhiều địa phương trên cả nước còn thiếu thốn về cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế, nhất là nguồn nhân lực. Chất lượng y - bác sĩ nhiều nơi chưa đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh. Kiến thức của các y - bác sĩ cơ sở còn hạn chế, nhất là trong chẩn đoán và xử trí các bệnh tim mạch, các bệnh nội khoa, sản và các bệnh chuyên khoa lẻ. Tuy nhiên, việc thu hút cán bộ y tế có trình độ chuyên môn giỏi về công tác tại tuyến cơ sở rất khó khăn. Thậm chí có trạm y tế xã cả ngày chỉ 3-4 bệnh nhân.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến thăm hỏi người dân khám chữa bệnh tại tỉnh Phú Thọ

Trước đó, Thứ trưởng Bộ Y tế Phạm Lê Tuấn từng cho biết 70% nhu cầu chăm sóc ban đầu có thể giải quyết được tại y tế cơ sở. Nếu đầu tư cho tuyến dưới thì sẽ tiết kiệm rất nhiều, còn đầu tư vào bệnh viện thì bệnh nhân tiếp tục hút về bệnh viện, kể cả trường hợp không cần thiết điều trị ở tuyến trên. "Người bệnh chuyển lên tuyến trên nhiều khi chỉ để lấy sự an tâm. Vì vậy, nếu được đầu tư tốt cả về chất và lượng, người dân sẽ hoàn toàn yên tâm điều trị, chữa bệnh tại tuyến y tế cơ sở, thay vì lên tuyến trên gây quá tải" - lãnh đạo Bộ Y tế chia sẻ.

Theo chương trình mục tiêu đầu tư phát triển hệ thống y tế địa phương giai đoạn 2016-2020, phấn đấu đến năm 2020, đạt chỉ tiêu 26,5 giường bệnh/10.000 dân. Trong đó, tập trung đầu tư nâng cấp, mở rộng cơ sở hạ tầng một số bệnh viện đa khoa và chuyên khoa tỉnh, huyện, nâng công suất sử dụng giường bệnh ở những nơi có công suất sử dụng thấp.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến trò chuyện cùng cán bộ y tế xã Hát Lìu, Trạm Tấu, Yên Bái

Đưa bác sĩ trẻ về huyện nghèo

Mới đây, trong chuyến công tác tại các tỉnh Yên Bái, Phú Thọ và Vĩnh Phúc, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đã đánh giá cao nỗ lực của đội ngũ cán bộ, y - bác sĩ, đặc biệt là tại trạm y tế xã - tuyến cơ sở ban đầu trong công tác khám chữa bệnh cho bệnh nhân. Một trong những mô hình được bộ trưởng đánh giá cao là những trung tâm y tế huyện hoạt động theo mô hình "2 trong 1" vừa làm công tác khám chữa bệnh vừa làm công tác dự phòng. Ngoài nhiệm vụ khám, tư vấn sức khỏe, các trạm y tế xã cũng làm các nhiệm vụ chuyên môn khác như: tiêm chủng, phòng chống dịch, an toàn thực phẩm, tuyên truyền vận động người dân thực hiện kế hoạch hóa gia đình...

Qua thị sát, Bộ trưởng Bộ Y tế cho rằng mạng lưới y tế cơ sở khá rộng khắp, cán bộ y tế hiện tại đã phân bổ khá rộng khắp tại các trạm y tế, từ bác sĩ, nữ hộ sinh, điều dưỡng, dược sĩ trung cấp, thậm chí có cô đỡ thôn bản, nhân viên y tế thôn bản... nhưng yếu kém tồn tại vẫn còn khá nhiều. Nhất là tại các địa phương vùng sâu, vùng xa, vùng núi cho thấy chất lượng khám chữa bệnh tuyến xã nhiều nơi chưa đạt được yêu cầu của người dân nên có tình trạng người dân đã "bỏ qua" trạm y tế xã vượt lên tuyến trên.

Trước đó, Bộ Y tế đã xây dựng dự án "Thí điểm đưa bác sĩ trẻ tình nguyện về công tác tại miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn (ưu tiên 62 huyện nghèo)". Theo kế hoạch, đến năm 2020 sẽ có từ 300 đến 500 bác sĩ trẻ về công tác tại các huyện nghèo. Thời gian qua đã có hàng chục bác sĩ trẻ vững tay nghề đã được "điều" về các vùng khó khăn để khám chữa bệnh cho người dân. Mục tiêu của dự án là tiếp tục mở rộng đối tượng tuyển chọn, tìm người của chính địa phương đó đào tạo, sau đó bác sĩ trở về làm việc tại địa phương.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết để nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân trong tình hình mới theo nội dung Nghị quyết Trung ương 6 đề ra, tới đây, Bộ Y tế sẽ quyết liệt trong việc củng cố hệ thống y tế cơ sở, tăng cường đào tạo kiến thức theo hướng y học gia đình, chăm sóc toàn diện cho người dân và có những chương trình đào tạo riêng. Ngoài ra, tăng quyền lợi BHYT, danh mục thuốc BHYT và một số kỹ thuật, nhân lực cũng được tăng cường hơn, cơ chế tài chính sẽ thay đổi đối với trạm y tế thì mới thu hút được bệnh nhân đến khám. Như vậy, các trạm y tế hoạt động theo mô hình y học gia đình sẽ là mặt trận tuyến đầu trong việc chăm sóc sức khỏe người dân, giảm tải cho tuyến trên.