Chuyện làm ăn
08/10/2015 11:05

TPP và bài học WTO còn nguyên giá trị

(NLĐO) - Sự hào hứng của thị trường và người dân trước sự kiện Hiệp định đối tác chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) vừa qua có thể có tác động tích cực nhất thời, nhưng cũng nên nhớ bài học khi Việt Nam gia nhập WTO 8 năm trước với nhiều hệ lụy vẫn dai dẳng.

Sau đây là ý kiến của TS Đỗ Thiên Anh Tuấn - Giảng viên Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright – về sự kiện quan trọng này.

TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn, giảng viên Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright
TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn, giảng viên Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright

Ngay sau sự kiện TPP được thông qua, dù còn phải trải qua quy trình lập pháp và phải được Quốc hội các nước thành viên phê chuẩn mới có hiệu lực (thường kéo dài ít nhất từ 1 năm rưỡi đến 2 năm), nhưng thị trường đã ngay lập tức phản ứng với kết quả này.

Thị trường chứng khoán Việt Nam trong ngày 6-10 đã tăng điểm trên cả hai sàn, thanh khoản đạt 3.200 tỉ đồng - một mức thanh khoản hiếm thấy gần đây. Nhiều nhà đầu tư nhanh nhạy đã đón đầu TPP khi mua vào những cổ phiếu ngành dệt may để chờ những lợi thế mà TPP mở ra cho ngành này trong... vài năm nữa.

Đặt vấn đề như vậy nhưng thực ra tôi lại không quan tâm đến vấn đề này. Tôi nhìn ở phương diện các nhà hoạch định chính sách nhiều hơn, có 2 bài học về cải cách thể chế và quản lý vĩ mô thời điểm Việt Nam vào WTO cần được xem xét.

Về quản lý vĩ mô, điều chúng ta e ngại và đặt sự quan tâm nhiều là khi hội nhập nền kinh tế sẽ không thể cạnh tranh được do hàng rào thuế quan không còn, doanh nghiệp (DN) trong nước sẽ dần thu hẹp quy mô, giảm thị phần hoặc bán cho nước ngoài và phá sản. Khi các DN nội địa phá sản sẽ tác động tiêu cực đến tính tự chủ của nền kinh tế cũng như những thách thức khác về mặt xã hội. Lo ngại này là hoàn toàn đúng song cần phải nhớ rằng quá trình này không phải diễn ra một sớm một chiều mà ít nhất phải mất vài năm, sau giai đoạn cạnh tranh.

Trong khi đó, tôi gần như không thấy ai nói về thách thức của quản lý dòng vốn hay quản lý tài khoản vốn (capital account) khi hội nhập. Mối tương quan giữa cán cân vãng lai (current account) với cán cân vốn và tài chính - những dòng chu chuyển thương mại luôn luôn có quan hệ gắn kết chặt chẽ với những dòng chu chuyển vốn. Khi hội nhập, những dòng chu chuyển hàng hóa và dịch vụ sẽ tăng lên, đi kèm với đó là dòng vốn cũng có tính lưu động rất cao. Và thách thức đặt ra cho cơ quan quản lý là phải quản lý được tính động của dòng vốn đó. Bởi chính dòng vốn ra vào sẽ làm tăng các bất ổn vĩ mô.

Còn nhớ, năm 2007, khi Việt Nam gia nhập WTO, nhiều người kỳ vọng nền kinh tế sẽ "cất cánh", lạc quan với một viễn cảnh về thu nhập trong tương lai được cải thiện. Nhiều người bắt đầu mở hầu bao và ra sức mua sắm, tác động lên sức cầu của nền kinh tế và từ đây khuyến khích đầu tư và tăng trưởng ngắn hạn.

Đồng thời, dòng vốn nước ngoài cũng đổ vào mạnh làm cho VNĐ bị lên giá gây bất lợi cho hoạt động ngoại thương của nền kinh tế. Dòng vốn đổ vào trong thời kỳ bùng nổ thường là dòng vốn ngắn hạn, vốn nóng… không đi vào khu vực sản xuất mà chủ yếu chảy vào khu vực đầu cơ có mức sinh lời cao. Sự dịch chuyển của dòng vốn luôn tạo sức ép lên tỉ giá, mà Việt Nam tương đối neo tỉ giá trong khi lại cần một chính sách tiền tệ độc lập để đối phó với lạm phát trong nước. Tình huống này được gọi là bộ ba bất khả thi và nó luôn là thách thức trong quản lý nền kinh tế mở của bất kỳ quốc gia nào.

Ở thời kỳ đó, khi sức cầu tăng, DN tăng vay mượn để đầu tư, người tiêu dùng cũng tăng vay mượn để chi tiêu… Thị trường bất động sản và chứng khoán cũng bắt đầu nổi bong bóng do sự hào hứng quá mức của nhà đầu tư về triển vọng kinh tế Việt Nam. Một lượng vốn tín dụng khổng lồ đã đổ vào 2 thị trường này càng làm thổi bùng giá. Khu vực sản xuất thực của nền kinh tế cũng bị suy giảm do nhiều DN Việt “bỏ bê” ngành chính của họ để chuyển sang kinh doanh bất động sản và chứng khoán do siêu lợi nhuận. Nhà đầu tư cũng bị cám dỗ bởi kênh đầu tư "một vốn bốn lời"…

Cái kết của bong bóng giá tài sản, của tín dụng tăng nóng thì ai cũng biết. Những DN do bỏ bê ngành sản xuất chính nay khó có thể quay trở lại, một phần làm suy yếu sức sản xuất và khả năng cạnh tranh của nền kinh tế chứ không phải DN đều kém cạnh tranh.

Những thách thức từ hội nhập do nền tảng cạnh tranh của nền kinh tế yếu là có, nhưng những thách thức về mặt quản lý dòng vốn, quản lý tổng cầu, quản lý những bất ổn vĩ mô là không thể xem nhẹ.

Sự hào hứng của thị trường và người dân trước sự kiện TPP vừa qua có thể có tác động tích cực nhất thời, vì nó giúp làm tăng niềm tin cho nền kinh tế và cho khu vực sản xuất, nhờ đó giúp đẩy được tăng trưởng kinh tế ngắn hạn. Nhưng cũng đừng quên rằng, mới đây thôi, cũng chính sự hào hứng đó đã “đánh gục” nền kinh tế chúng ta mà đến nay, sau hơn 8 năm, mới bắt đầu gượng dậy.

Thái Phương (ghi)

Viết bình luận


VIETBANK TRIỂN KHAI COMBO PHÍ CHUYỂN TIỀN QUỐC TẾ CHO DOANH NGHIỆP

VIETBANK TRIỂN KHAI COMBO PHÍ CHUYỂN TIỀN QUỐC TẾ CHO DOANH NGHIỆP

VnMoney 09:33

Ngân hàng TMCP Việt Nam Thương Tín (Vietbank) ưu đãi phí thanh toán quốc tế, tư vấn thủ tục chuyển tiền và nhiều ưu đãi khác nhằm tạo thêm các giá trị gia tăng cho doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh quốc tế.

Fintech và AI đưa tài chính số tới mọi người

Fintech và AI đưa tài chính số tới mọi người

Tài chính - Ngân hàng 14:44

Với niềm tin trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ là yếu tố thay đổi "cuộc chơi", MoMo đã đầu tư mạnh mẽ, và hiện đội ngũ chuyên gia AI chiếm tới 1/3 nhân sự công nghệ, đem lại nhiều "quả ngọt" cho Fintech Việt này

VietinBank ra mắt gói tài chính xanh GREEN UP, đồng hành cùng doanh nghiệp phát triển bền vững

VietinBank ra mắt gói tài chính xanh GREEN UP, đồng hành cùng doanh nghiệp phát triển bền vững

Tài chính - Ngân hàng 18:01

Tiếp nối chuỗi hoạt động thúc đẩy tài chính bền vững sau COP28, VietinBank ra mắt gói tài chính xanh GREEN UP với lãi suất và phí ưu đãi dành cho các phương án, dự án mang lại lợi ích về môi trường và xã hội.

VPBank – hành trình từ thấu hiểu đến cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng

VPBank – hành trình từ thấu hiểu đến cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng

Tài chính - Ngân hàng 18:46

Sự gắn bó và niềm tin của khách hàng đối với thương hiệu không chỉ đến từ chất lượng sản phẩm, dịch vụ, mà còn xuất phát từ cách doanh nghiệp thấu hiểu khách hàng, xây dựng hành trình trải nghiệm để mang lại những giá trị tích cực.

VPBank và FE CREDIT hợp tác chiến lược với FPT Shop

VPBank và FE CREDIT hợp tác chiến lược với FPT Shop

Tài chính - Ngân hàng 19:01

Ngày 8-12-2023, VPBank và FE CREDIT đã cùng ký kết thỏa thuận hợp tác với FPT Shop - Chuỗi cửa hàng bán lẻ trực thuộc Công ty Cổ phần Bán lẻ Kỹ thuật số FPT nhằm đem đến cho khách hàng trải nghiệm mua sắm các thiết bị công nghệ, điện máy gia dụng dễ dàng, nhanh chóng với nhiều ưu đãi hơn.

VietinBank tiếp tục khẳng định vị thế “Ngân hàng cung cấp dịch vụ ngoại hối tốt nhất Việt Nam”

VietinBank tiếp tục khẳng định vị thế “Ngân hàng cung cấp dịch vụ ngoại hối tốt nhất Việt Nam”

Tài chính - Ngân hàng 10:50

Global Finance - Tạp chí uy tín hàng đầu thế giới trong lĩnh vực tài chính lần thứ 6 liên tiếp gọi tên VietinBank ở hạng mục “Ngân hàng cung cấp dịch vụ ngoại hối tốt nhất Việt Nam” năm 2023. VietinBank đã xuất sắc vượt qua các ngân hàng trong nước để có mặt trong danh sách 88 ngân hàng tốt nhất quốc gia trên lĩnh vực này.

VIETBANK DIGITAL bổ sung thêm nhiều tính năng mới cho người dùng

VIETBANK DIGITAL bổ sung thêm nhiều tính năng mới cho người dùng

Tài chính - Ngân hàng 15:07

Ngân hàng TMCP Việt Nam Thương Tín (Vietbank - VBB) hợp tác cùng Công ty Cổ phần Giải pháp Thanh toán Việt Nam (VNPAY) triển khai hai tính năng mới là "Đặt sân Golf" và "Thể thao - Giải trí" trên ứng dụng Vietbank Digital nhằm giúp tiết kiệm thời gian và đáp ứng nhu cầu vui chơi giải trí của khách hàng với nhiều ưu đãi đặc quyền.