Trong hai tuần qua, giá dầu thô quốc tế đã rơi tự do từ đỉnh ngắn hạn 61 USD/thùng về sát 50 USD/thùng trên thị trường thế giới. Việc các cường quốc đạt được thỏa thuận hạt nhân với Iran đã đẩy giá dầu trượt dài. Cổ phiếu ngành dầu khí trôi theo giá dầu cũng không có gì khó hiểu.

Tuy nhiên, nhóm cổ phiếu dầu khí của Việt Nam không chỉ chịu một “nỗi đau” giá dầu, mà đang phải gánh chịu thêm sức ép giảm giá từ những thông tin về ông Nguyễn Xuân Sơn, nguyên Chủ tịch Hội đồng thành viên tập đoàn Dầu khí Quốc gia, vừa bị khởi tố, bắt tạm giam chiều ngày 21-7-2015 với hai tội danh “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ gây hậu quả nghiêm trọng” và “Cố ý làm trái các quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”.

Đây đúng là rủi ro bất khả kháng. Làm sao nhà đầu tư có thể hình dung hay dự đoán được việc lãnh đạo cao nhất của PetroVietnam lại như vậy, mà tránh những chứng khoán của nhóm PV?

Rất nhiều các sai phạm kinh tế bị Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an phát hiện, xử lý gần đây và công khai cho dư luận biết có liên quan đến một số tổ chức tín dụng. Ông Sơn đã từng ngồi ghế tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Đại Dương (Ocean Bank) trong ba năm 2008-2010, nơi có ông Hà Văn Thắm, nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị đã bị khởi tố, bắt tạm giam.

Trước ngày Ocean Bank được Ngân hàng Nhà nước mua lại với giá 0 đồng, PetroVietnam là cổ đông tổ chức lớn nhất nắm giữ 20% cổ phần Ocean Bank, tương đương 800 tỉ đồng mệnh giá. Nay 800 tỉ đồng đã biến thành con số 0 tròn trĩnh!

Trước đây PetroVietnam cũng đồng thời là cổ đông lớn của Ngân hàng TMCP Dầu khí Toàn cầu (GP Bank). Tuy nhiên, trong danh sách cổ đông được GP Bank chốt lại để tham dự kỳ họp đại hội đồng cổ đông bất thường đầu tháng 7-2015 đã không có tên tập đoàn Dầu khí. Không biết PetroVietnam đã chuyển nhượng phần vốn ở đây như thế nào, cho ai? GP Bank cũng đã bị cơ quan quản lý mua lại với giá 0 đồng.

PetroVietnam là doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, là một trong những tập đoàn kinh tế quan trọng, tầm cỡ nhất quốc gia. PetroVietnam đồng thời là công ty mẹ, nắm giữ cổ phần chi phối và có quyền quyết định chiến lược kinh doanh, đầu tư của hầu hết các doanh nghiệp dầu khí trên sàn, từ to như GAS (Tổng công ty Khí) đến nhỏ hơn như PVE (Công ty cổ phần tư vấn thiết kế dầu khí).

Những nhà đầu tư đang nắm giữ cổ phiếu dầu khí không thể không tự hỏi liệu những công ty mà họ đã bỏ tiền vào có chịu bất cứ tác động nào chăng? Từ đây tâm lý của nhà đầu tư có thể bị ảnh hưởng, dẫn đến hành động bán ra nhằm bảo toàn vốn và tránh những rủi ro có thể không lường được.

Chứng khoán là thế. Bên cạnh những tính toán dựa trên kinh nghiệm, sự tìm hiểu doanh nghiệp, phân tích đánh giá thông tin, tư vấn của các nhà môi giới... chứng khoán còn chứa đựng trong nó ở một thời điểm nào đó, đối với một ngành nghề nào đó, những may rủi nằm ngoài tầm kiểm soát của mọi đối tượng trên thị trường.

Tuy nhiên, những nhà đầu tư mạo hiểm với một góc nhìn tỉnh táo lại cho rằng sự kiện ông Sơn chỉ có tác động nhất thời lên các cổ phiếu dầu khí bởi hoạt động của doanh nghiệp nhà nước khác các công ty tư nhân. Hơn nữa số tiền đầu tư dẫn đến mất trắng của PetroVietnam ở Ocean Bank không phải quá to so với doanh thu, lợi nhuận của cả tập đoàn. Sai phạm của ông Sơn mang tính cách cá nhân. Vì thế các nhà đầu tư mạo hiểm đã mua vào cổ phiếu dầu khí những phiên vừa qua.

Mua hay bán là chuyện của thị trường. Nhưng nỗi đau mà những người sở hữu cổ phiếu dầu khí đang chịu đựng do giá xuống, khoản tiền đầu tư “bay hơi”, là nỗi đau có thật.

Hơn năm qua, chứng khoán đã không dưới một lần chứng kiến sức nặng ảnh hưởng của các yếu tố bất khả kháng lên một số cổ phiếu. Gần nhất là sự việc của Công ty Thiết bị Y tế Việt - Nhật (JVC). Cho đến nay thị giá cổ phiếu JVC chỉ còn 8.000 đồng, mất 63% giá trị. Nặng nề hơn là cổ phiếu OGC của tập đoàn Đại Dương giờ loanh quanh ở mức 2.000-3.000 đồng. Sai phạm của các cá nhân - những người lãnh đạo doanh nghiệp - đã khiến không ít cổ đông, nhà đầu tư “thủng túi”.

Với những yếu tố mang tính bất khả kháng, chẳng bài học nào có thể rút ra, cũng không có biện pháp nào phòng ngừa. Trong cuộc sống để tránh rủi ro dạng này, người ta mua bảo hiểm. Khổ nỗi cổ phiếu không phải là thứ được bảo hiểm bởi nếu có bảo hiểm giá xuống cổ phiếu, còn đâu chứng khoán?

Dẫu vậy bất chấp rủi ro “từ trên trời rơi xuống”, chứng khoán vẫn có lực hút của riêng nó và là cấu phần không thể thiếu của nền kinh tế hiện nay.